Lleihau achosion o fastitis clinigol drwy daclo gor-odro

Mae tynnu clystyrau’n gynt i osgoi gor-odro wedi galluogi’r ffermwr llaeth Aled Williams i leihau’r achosion o fastitis clinigol yn ei fuches gymaint â 25%.

Mae Aled yn rheoli buches o 85 o fuchod Holstein a chroesfrid ar fferm Bryngwyn yn Llangadog, Sir Gâr, sydd wrthi’n newid o system lloia trwy’r flwyddyn i system lloia mewn bloc yn yr hydref.

Mae Bryngwyn yn un o 500 o ffermydd a ddewiswyd gan AHDB i gymryd rhan yn ei brosiect HerdAdvance, sy’n anelu at helpu ffermwyr llaeth yng Nghymru i wella’u proffidioldeb a’u perfformiad drwy ganolbwyntio ar reoli iechyd y fuches a rheoli clefydau’n well.

Yn sgil cynnydd yn yr achosion o fastitis clinigol a’r cyfrif celloedd somatig, rhoddodd y fferm Gynllun Rheoli Mastitis AHDB ar waith gyda milfeddyg y fferm, Sotirios Karvountzis.

Dangosodd profion amser godro (dynamig) a sgorau blaen y deth fod y buchod yn cael eu gor-odro am rhwng 1 a 4 munud.

Meddai Sotirios: “Gelwir gosod gwactod ar deth y fuwch ar ôl i’r chwarter hwnnw orffen godro yn or-odro.  Gall hyn arwain at hyperceratosis ar flaen y deth, sef gor-gynhyrchu ceratin ar agorfa’r deth oherwydd y llid cyson a achosir drwy gael y gwactod arni am gyfnod hir.  Gall hyn wneud difrod i flaen y deth a chynyddu’r perygl o fastitis neu gyfrif celloedd somatig uchel.”

Mae’r Cynllun Rheoli Mastitis yn nodi’r prif ffactorau sy’n cyfrannu at fastitis ar fferm drwy ddefnyddio cofnodion llaeth, cofnodion clinigol, a holiadur trylwyr sy’n gofyn am ddulliau rheoli cyffredinol, y drefn odro, rheoli’r cyfnod sych, a phrotocolau mastitis.

Roedd cynllun Bryngwyn yn canolbwyntio ar bathogenau amgylcheddol yn ystod llaethiad a phathogenau heintus o’r cyfnod sych, a chrëwyd Cynllun Gweithredu wedi’i deilwra’n arbennig ar gyfer y fferm.  

Ni ddefnyddir teclynnau tynnu clystyrau awtomatig ar y fferm felly roedd hi’n bwysig dod o hyd i ateb oedd yn gwella iechyd yr anifeiliaid heb orfod buddsoddi’n helaeth yn y parlwr.

Trafododd Sotirios yr opsiynau gyda’r tîm, sydd erbyn hyn yn tynnu’r clystyrau’n gynt nag o’r blaen, ac mae hynny wedi arwain at lai o lawer o or-odro a niwed i deth y fuwch.  Mae’r achosion o fastitis clinigol wedi gostwng 25% ac maent yn parhau i wella.  Disgwylir gostyngiadau pellach yn y cyfrif celloedd somatig wrth iddyn nhw gwblhau’r cynllun.

Yr haf hwn, bydd Aled yn dadansoddi’r canlyniadau hyd yn hyn ac yn trafod meysydd ffocws yn y dyfodol gyda Sotirios a Rheolwr Cyfnewid Gwybodaeth Iechyd Anifeiliaid AHDB y fferm, Ceri Davies, yn ystod y cyfarfod olaf gyda’r milfeddyg, a ariannir gan brosiect HerdAdvance.

Gall offer a gweithdrefnau godro gael effaith fawr ar ledaeniad mastitis ar eich fferm.  I ddarllen ein canllawiau arfer gorau ar gadw offer a phrosesau godro’n ddiogel ac yn lanwaith ewch i ahdb.org.uk/knowledge-library/dairy-cow-milking-process-and-machinery.

Gallwch ddod o hyd i’ch cyflenwr Cynllun Rheoli Mastitis AHDB Llaeth agosaf ar mastitiscontrolplan.co.uk/plan-deliverer-map neu cewch fwy o wybodaeth am reoli mastitis ar ahdb.org.uk/knowledge-library/mastitis-in-dairy-cows.

Mae HerdAdvance yn rhan o’r Rhaglen Gwella’r Sector Llaeth pum mlynedd, a ariannir gan Lywodraeth Cymru a’r Undeb Ewropeaidd.  I gael mwy o wybodaeth am y prosiect HerdAdvance ewch i’n gwe-dudalen benodedig ar ahdb.org.uk/herdadvance.

HerdAdvance is part of the five-year Dairy Improvement Programme, which is funded by the Welsh Government and the European Union.